Sagan um bankann sem gleymdist - hvernig Svíar stórgræddu á Íslendingum fyrir og eftir hrun!

Sænskir fjárfestar græddu mikið á Íslendingum bæði í útrásinni og svo eftir hrunið þegar tengdir sænskir aðilar keyptu sömu eignir á hálfvirði sem höfðu verði seldar íslenskum aðilum á 5 földu yfirverði.

Sagan um Banque Invik er ótrúleg og að mestu óþekkt hér á landi. Hún endurspeglar þau hörmulegu fjárfestingarmistök sem voru gerð fyrir hrun og ekki síður þau mistök að setja óreynda íslenska “sérfræðinga” í skilanefndir bankanna. Sjaldan hafa klókir sænskir fjárfestar komist í eins feitt og rakað inn peningum í eigin vasa.

 

Sagan byrjar þegar Milestone fyrirtæki Wernersbræðra kaupir Invik AB af Kinnevik AB, fjárfestingararmi Stenbeck fjölskyldunnar í Svíþjóð.

 

Í apríl 2007 kaupir Milestone, Invik fyrir 7,400 m SEK. Invik var fjármálafyrirtæki með starfsemi í bankarekstri, tryggingarekstri og eignastýringu. Verðmætasti hluti samsteypunnar var Banque Invik. Fyrri eigendur vildu gjarnan losna við tryggingarhlutann og eignastýringuna en ekki bankann. Hins vegar var tilboð Milestones svo gott, eins og síðar á eftir að koma í ljós, að eigendur gengust að tilboðinu og seldu. Eigið fé Invik samkvæmt ársreikningum 2006 var um 1,600 m SEK og eigið fé Bank Invik var um 400 m SEK eða 25% af heildinni . Hins vegar voru margir sem töldu að Banque Invik væri helmingur að verðgildi Invik, þannig að það má áætla að kaupverð bankans hafi legið á bilinu 1,850 - 3,700 m SEK (25%-50% af heildar kaupverði Invik).

 

Eftir kaupin er Invik endurskipulagt og fær nýtt nafn, Moderna Finance AB. Þar fara Sjóvá og önnur íslensk fyrirtæki inn. Forstjóri fyrirtækisins er Anders Fallman fyrrum forstjóri Invik og lögmaður Stenbeck fjölskyldunnar.

 

Eftir hrunið reyndu eigendur að endurskipulegga reksturinn en sænska fjármálaeftirlitið gekkst ekki að þeirra tillögum og skilanefnd Glitnis tók yfir reksturinn 17. mars 2009 og gaf þá út eftirfarandi yfirlýsingu:

 

"Áfram er unnið að endurskipulagningu félaganna og er samningurinn við skilanefndina liður í að tryggja rekstur þeirra til frambúðar.

 

Samningurinn mun ekki hafa áhrif á daglegan rekstur íslensku félaganna.

 

Samningurinn hefur ekki áhrif á söluferlið sem var hafið á erlendum eignum Moderna Finance AB.

 

Árni Tómasson formaður skilanefndar Glitnis segir að yfirtaka á hlutafé Moderna Finance AB sé eðlilegt framhald á vinnu skilanefndarinnar, eftir að áætlanir um fjárhagslega endurskipulagningu Moderna Finance samstæðunnar náðu ekki fram að ganga."

 

Hinn 23. mars eða 6 dögum eftir að skilanefnd Glitnis tekur yfir Moderna Finance er Banque Invik seldur til lítið þekkts tölvufyrirtækis sem kallast Scribona AB fyrir 229 m SEK en eigið fé bankans er þá 387 m SEK.

 

Banki sem er keyptur á 690% af bókfærðu eigið fé er seldur á 60%. Ekki er hægt að sjá að salan á bankanum hafi farið í opið söluferli þar sem óháður þriðji aðili sá um söluna eins og t.d. Nordea eða Svenska Handlesbanken. En hver keypti bankann og hver er þessi Scribona?

 

Scribona AB er tölvufyrirtæki sem breytti sér í fjármálafyrirtæki eftir kaupin á Banque Invik. Scribona hafði verið rekið af David Marcus sem var stjórnarformaður fram undir seinni hluta 2008 en þá selur hann hluta af fyrirtækinu og hinn umdeildi fjárfestir Peter Gyllenhammar kemur inn og sest í stjórnina en David fer úr henni en heldur eftir 21.4% af hlutafé í gegnum fjárfestingarfélagið Marcap sem hann rekur í New Jersey.

 

Peter Gyllenhammar er þekktur fyrir að kaupa eignir á undirverði og endurreisa illa rekin fyrirtæki.

 

David Marcus er þekktari í Svíþjóð sem fjárfestingarráðgjafi Stenbeck fjölskyldunnar og hefur rekið marga fjárfestingasjóði sem tengjast fjölskyldunni. David Marcus og Anders Fallman unnu mjög náið með Jan Stenbeck á sama tíma og eru því ekki “ótengdir” aðilar. Þetta kemur vel fram í grein sem birtist í Dagens Nyheter 2004 um Stenbeck fjölskylduna:

 

"Därutanför David Marcus och andra mer personliga vänner. Och därpå Invikchefen Anders Fällman och Kinneviks vd Vigo Carlund." dn.se 17-04-04

 

Engin tengsl eru að finna á milli kaupanda og seljanda nema tengslin á milli David og Anders. Scribona var lítið sænskt tölvufyrirtæki og hafði aldrei komið að fjármálastarfsemi áður. Hins vegar rekur Banqu Invik mikla starfsemi í Lúxemborg og því hefði maður ætlað að norrænir bankar hefðu verið eðlilegri kaupendur.

 

Um leið og það kvisast út að Scribona sé að búin að festa sér kaupin á Banque Invik rjúka hlutabréfin upp. Á nokkrum vikum fara þau úr 4.75 SEK í 8.25 SEK. Þetta er hækkun upp á 3.5 SEK per hlut sem verður vart skýrð á annan hátt en bein afleiðing af Invik kaupunum. Þessi hækkun þýðir að verðgildi Scribona hækkaði sem nemur 285 m SEK við kaupin. Það er því alveg ljóst að sænski markaðurinn hefur talið að hér hafi verið um reyfarakaup að ræða og líklega hefur skilanefnd Glitnis selt Banque Invik á um hálfvirði á versta tíma.

 

Til staðfestingar á þessu þarf ekki annað en að líta á milliuppgjör fyrir 3. ársfjórðung 2009 en þar upplýsir Scribona að "negative goodwill” sé 383 m SEK eða 4.69 SEK per hlut:

 

"Negativ goodwill för förvärven av Banque Invik och EETI uppgick vid rapportperiodens slut till 383 Mkr motsvarande 4,69 kr per aktie." Dagens Industri 20-11-09

 

"Negative goodwill” verður til þegar fyrirtæki kaupa eignir undir markaðsvirði. Scribona segir að þetta “negative goodwill” hafi myndast við kaup á Banque Invik og EEIT sem er lítið fjármálafyrirtæki sem Scribona keypti í London í júlí 2009 fyrir 118 m SEK með eigið fé upp á 55 m SEK. Það er því varlega áætlað að þessi “goodwill hagnaður” upp á 4.69 SEK per hlut geti skipts á eftirfarandi hátt: 3.5 SEK á Banque Invik og 1.19 SEK á EEIT. Þar sem EEIT var skráð í AIM kauphöllinni í London eru mun minni líkur á að um mikið “negative goodwill” hafi verið að ræða þar og því getur mest af þessum hagnaði Scribona legið í Invik kaupunum.

 

Enda hafa aðrir erlendir fjárfestar talað um undarlega sölu á Banque Invik sem ekkert var auglýst. Sumir hafa sagt að rétt verð á bankanum hafi verið a.m.k. 100% bókfært eigið fé en aðrir benda á að bankar af þessari stærðargráðu seljist á stuðlinum 130-190% .

 

Þessi saga vekur upp margar spurningar:

 

• Hvers vegna var Banque Invik ekki settur í opið söluferli?
• Þekkti skilanefnd til persónulegra tengsla Anders Fallman og David Marcus?
• Hvers vegna samþykkti skilanefnd Glitnis söluferli fyrri eigenda og tímasetningu?
• Hverra hagsmuna var skilanefnd að gæta hér?
• Er kröfuhöfum Glitnis ljós að skilanefnd Glitnis hefur líklega tapað um 4-6 ma ISK á þessari sölu?
• Voru aðrar eignir Moderna Finance seldar á þennan hátt?
• Hver hefur eftirlit með störfum skilanefnda?

 

Heimildir: Dagens Industri, Reuters, JP Morgan, Invik AB, Kinnevik AB, Scribona AB, Moderna Finance, eyjan.is, Google, dn.se

Vill rannsókn á starfsemi Singer & Friedlander

Athugasemdir

[Jakob Þór Haraldsson (IP-tala skráð) 17.12.2009 kl. 10:07]

Hjartanlega sammála allri þessari gagnrýni sem þú setur fram, staðreyndir ljúga ekki.  Skilanefnd Glitnis hefur því miður staðið sig GLÆPSAMLEGA illa, sérstaklega hafa þeir verið miklir AULAR er kemur að því að búa til verðmæti tengt útrás Wernerbræðranna.  Mér finnst útrás okkar viðskiptamanna sýna "svart á hvítu" hversu LÉLEGA & heimska viðskiptamenn við eigum, það virðist hafa verið rosalega AUÐVELT hjá erlendum fjárfestum að leika á íslenska sauðinn...!  Bankamenn okkar voru ítrekað að monta sig af þeim eiginleika sýnum að taka skjótar ákvarðanir...lol.....á meðan aðrir SPÁ í hlutina og gefa sér tíma, þá er íslenski FÍKILINN - the gambler - til í að kasta sér á dæmið - fábjánaleg óskhyggja sem yfirleitt stendur á bak við ákvarðnir okkar viðskiptamanna.

kv. Heilbrigð skynsemi (fun.blog.is)

[HF (IP-tala skráð) 17.12.2009 kl. 10:49]

Takk fyrir góðan pistil og góða greiningu. Eg fékk hálfgerðan aulahroll af að lesa pistilinn. Var ekki gamla Ísland svona? Aulafjárfestingar og aulaviðskipti án eftirlits og án þess að góðir viðskiptahættir séu hafðir í heiðri. Nei það hefur ekkert breyst, eftirlitslausir bankar verða áfram eftirlitslausir nema hvað núna heita stjórnendur þeirra skilanefndir. Stjórnvöld virðast ekkert hafa lært af hruninu. Þau virðast ekki ætla að átta sig á því að góð eftirlitskerfi eru nauðsynleg til að minnka líkur á tjóni vegna mannlegs breyskleika.

[Friðrik Hansen Guðmundsson, 17.12.2009 kl. 12:20]

Þetta er bara skelfileg lesning.

Já og hver hefur eftirlit með störfum skilanefna?

[T. (IP-tala skráð) 17.12.2009 kl. 12:51]

Það sem er óþægilegt í þessari sögu er ekki upphaflegu kaupin heldur sala skilanefndar Glitnis án opins söluferlis, til óþekkts fyrirtækis á augljósu undirverði. Einhverjar ástæður - aðrar en hagsmunir kröfuhafa - hljóta að hafa kallað á þessi vinnubrögð.

[Sigurður E. Vilhelmsson (IP-tala skráð) 17.12.2009 kl. 13:11]

Eins og margoft hefur verið bent á, meðal annars af alþingismönnum (sjá t.d. hér http://eyglohardar.blog.is/blog/eygloh/entry/933016/) eru skilanefndir bankanna ríki í ríkinu og hafa algerlega frítt spil í sínum störfum.

Þá er ljóst að þó látið sé líta út fyrir að erlendir eigendur séu að koma að Íslandsbanka og Kaupþingi verða það skilanefndirnar sem fara með öll völd næstu árin. Erlendis eru meira að segja dæmi um að skilanefndir hafi rekið banka í allt að 18 ár!

Skilanefndir bankanna ráða þannig stórum hluta fjármálamarkaðarins á Íslandi og ráðskast þar með hag fyrirtækja og einstaklinga í reykfylltum bakherbergjum.

[Seniorinn (IP-tala skráð) 17.12.2009 kl. 13:49]

Gaeti lika verid athyglisvert ad skoda hverjir eigendur Scribona eru nuna thvi Novator (Björgolfur Thor) og adrir islenskir fjarfestar voru storir i Scribona a sinum tima. Veit ekki hvernig stadan er i dag.  

Ägarstruktur per  den 30 september 2009
	Antal aktier	Andel av
Ägare	A-aktier	B-aktier	Totalt	Kapitalet	Röster
CA Fastigheter	610 937	31 218 294	31 829 231	39,0%	37,3%
MarCap Overseas Master LP		17 377 044	17 377 044	21,3%	18,9%
Bronsstädet	475 000	6 372 980	6 847 980	8,4%	9,5%
Altenberg-Reval AS	220 469	2 805 585	3 026 054	3,7%	4,3%
Unionen/SIF		2 084 078	2 084 078	2,6%	2,3%
Skandia Liv	111 084	1 447 338	1 558 422	1,9%	2,2%
Mark Keough	912	1 600 468	1 601 380	2,0%	1,7%
Nordnet	18 117	1 430 599	1 448 716	1,8%	1,7%
DnBNOR		1 083 834	1 083 834	1,3%	1,2%
Thomas Andersson		750 114	750 114	0,9%	0,8%
Övriga	1 094 036	12 997 683	14 091 719	17,2%	20,1%
Totalt	2 530 555	79 168 017	81 698 572	81 698 572	91 820 792

[Þrándur (IP-tala skráð) 17.12.2009 kl. 21:11]

Sænskir miðlarar gerðu opinberlega grín að því hvað Milestone borgaði hátt verð fyrir Invik..... sagt var að þeir notuðu "någon speciell miniräknare" þegar þeir settu fram yfirtökutilboðið.  Finna má þetta viðtal á di.se ef það er ennþá á servernum.

Þannig að ekki dáðust allir að þessu -heldur kímdu með sjálfum sér. 

Einnig er snilld hjá Björn Wahlroos (Sampo) að samþykkja að félag megi kaupa 10% í sjálfu sér korteri fyrir kaupin á eigarhlut Exista, en sá hlutur var nokkurnveginn keyptur á botngengi ársins.

Okkar "fjármálasnillingar" voru sumir hverjir idjótar. Best að viðurkenna það bara eins og það er.