Hvað getum við lært af Japönum?

Martin Wolf sem þekkir íslensk efnahagsmál vel, skrifar athyglisverða grein í FT í dag um hvað þjóðir geti lært af Japönum.

Japanir hafa glímt við ofurskuldsett fyrirtæki og einstaklinga í yfir 20 ár.  Þeir hafa því mikla reynslu í að endurreisa efnahagsreikninga.  Reynsla þeirra er því miður ekki uppörvandi fyrir Ísland, en þar eru samt lexíur sem væri hollt að athuga.

Lífskjör, mæld sem hlutfall landsframleiðslu á mann (PPP) við Bandaríkin, náðu hámarki í Japan 1991 og hafa síðan farið fallandi.  Meðalhagvöxtur í Japan síðustu 20 árin hefur verið 1.1% en á sama tíma hafa brúttó skuldir japanska ríkisins hækkað úr 68% af VLF í 227% og hlutabréfavísitalan er nú 25% af raunvirði þess er hún var fyrir 20 árum.   Hvað fór úrskeiðis?

Richard Koo hjá Nomura segir orsökina vera stöðuga efnahagsreikningsaðlögun í einkageiranum. Fyrirtæki og einstaklingar hafa verið upptekin við að borga skuldir síðustu 20 árin.  Sem dæmi nefnir hann að hlutfall skulda á móti eigið fé fyrirtækja í Japan hafi fallið stöðugt frá 6 árið 1976 til rétt undir 2 árið 2008.  Þá erfast 200 ára húsnæðislán á milli kynslóða.  Allir eru að borga skuldir og engin tekur lán nema ríkið.

Japanska ríkið hefur haldið hagkerfinu á lágri suðu síðustu 20 árin með stöðugum lántökum.  Án þeirra hefði Japan sokkið ofan í áratuga kreppu og stöðnun.

Nú er fátt líkt með Japan og Íslandi nema að bæði löndin eru eyjur og bæði löndin hafa sterkan útflutningsgeira.  Það er samt umhugsunarvert hvernig Ísland ætlar að halda hagkerfinu gangandi á meðan ALLIR eru að borga skuldir?  Íslenska ríkið hefur engin tök á að fjármagna hagkerfið á meðan einkageirinn tekur til hjá sér.

Spurningin er þá, hver heldur hagkerfinu gangandi hér á meðan við borgum okkar skuldir?   Svarið er einfalt, útlendingar.  Aðeins erlendir fjárfestar og stofnanir geta komið okkur til hjálpar.  Þess vegna er samstarf okkar við AGS og ESB aðild nauðsynlegur hluti af okkar enduruppbygginu. 

Það ætti því að vera nokkuð ljóst að Icesave staða okkar er ansi þröng séð með efnahagslegum gleraugum. 

 

 

Athugasemdir

[ASE (IP-tala skráð) 13.1.2010 kl. 18:36]

Því miður virðist bara lítið brot af þessum 300.000 íslensku hagfræðingum sjá Icesave með efnahagslegum gleraugum :-o   Takk fyrir fróðlega pistla.

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 13.1.2010 kl. 23:54]

Eins og ég skil efnahagsaðgerðir Japana á sínum tíma þá lögðu þeir of mikla áherslu á að halda öllum og öllu á rétt nægilega á floti til að hægt væri að halda áfram að borga skuldir (hljómar það kunnuglega?) og hrúguðu of miklum skuldum á ríkið.

Sú lexía sem ég læri af öllu saman er að ónýt fyrirtæki verði að fá að fara á hausinn og að ofskuldsettir einstaklingar þurfi annað hvort að fara á hausinn eða að fá vitræna skuldaleiðréttingu, kannski með íhlutun ríkisvaldsins.

Alls ekki má hrúga skuldum á hið opinbera því ríkisskuldir eru ódrepandi.

Útlend fjárfesting mun aldrei koma í stað innlendrar þótt hún sé mikilvæg líka. Útlendingar munu t.d aldrei fjárfesta í þjónustugeiranum eða nokkru því sem ætlað er innanlandsmarkaði. Eins og sér er hún ekki lykillinn að jöfnum og viðvarandi hagvexti. 

[Andri Geir Arinbjarnarson, 14.1.2010 kl. 00:00]

Hans,

Það var auðvita auðveldara fyrir Japani að ráða við háar skuldir, með minnstu verðbólgu og lægstu vexti í heimi.  

Háir vextir hér þvinga fram skuldaleiðréttingu sem ekki gerðist í Japan.

Það er rétt að erlend fjárfesting kemur ekki í stað innlendra en er betra en ekkert og heldur okkur vonandi á floti. Annars lítur þetta ekki vel út.

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 14.1.2010 kl. 00:55]

Ástæða þess að Japanir eru ýmist með lága verðbólgu eða verðhjöðnun og lága eða neikvæða vexti er að þar er ekkert að gerast.... fyrst og fremst af því að þeir skulda of mikið.

Það má ekki nálgast þetta mál frá þeim sjónarhóli að markmiðið sé að halda sér á floti. Við munum enda haldast á einhverju floti sama hvað gerist. Það þarf að þora að rífa plásturinn af.

Á Íslandi erum við ágætlega í stakk búin til þess að þola tímabundnar þrengingar, hér er sæmilega öflugt félagslegt samtryggingarkerfi og efnahagurinn hvílir á traustum framleiðslustoðum sem munu tryggja að hér verður aldrei skortur í absolút skilningi.

Stóra hættan í þessu öllu saman er langvarandi kyrrstaða með tilheyrandi landflótta. Það gæti ógnað tilveru okkar sem þjóðar. Þetta snýst í grunninn um að láta skuldir óreiðumanna verða eftir í þrotabúum og forðast það fyrir alla muni að þeim sé komið á ríkissjóð.